اس ام اس - مقالات - داستان کوتاه
3- مَثَل پشه
(إِنَّ اللَّهَ لاَیَسْتَحْیِی اءَن یَضْرِبَ مَثَلاً مَّا(23) بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَاءَمَّا الَّذِینَء َامَنُواْ فَیَعْلَمُونَ اءَنَّهُ ا لْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَاءَمَّا الَّذِینَ کَفَرُواْ فَیَقُولُونَ مَاذَ آ اءَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلاًیُضِلُّبِهِی کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِی کَثِیرًا وَمَا یُضِلُّ بِهِی إِلا ا لْفَسِقِینَ).(24)
((خداوند از این که (به موجودات ظاهراً کوچکی مانند) پشه و حتی کمتر از آن، مثال بزند، شرم نمی کند. (در این میان ) آنان که ایمان آورده اند، می دانند حقیقتی است از طرف پروردگارشان، و امّا آنها که راه کفر را پیموده اند، (این موضوع را بهانه کرده ،) می گویند: منظور خداوند از این مثل چه بوده است ؟! (آری، ) خدا جمع زیادی را با آن گمراه و گروه بسیاری را هدایت می کند، ولی تنها فاسقان را با آن گمراه می سازد!)).
شاءن نزول و وجه تشبیه
جمعی از مفسّران از ((ابن عباس )) درباره شاءن نزول آیه فوق چنین نقل کرده اند:
هنگامی که خداوند در آیات گذشته پیرامون اوصاف منافقین، دو مثال (آتش و باران ) را بیان کرد، منافقین گفتند: خداوند برتر و بالاتر از این است که چنین مثالهایی بزند، و به این طریق در ((وحی )) بودن قرآن اظهار تردید کردند. در این موقع، آیه بالا نازل شد و به آنها پاسخ داد.
(فَلَمَّا نَسُواْ مَاذُکِّرُواْ بِهِی فَتَحْنَا عَلَیْهِمْ اءَبْوَا بَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّیَّ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ اءُوتُوَّاْ اءَخَذْنَهُم بَغْتَةً...).
(( (آری ) هنگامی که (اندرزها سودی نبخشید و) آنچه را به آنها یادآوری شده بود فراموش کردند، درهای همه چیز (از نعمتها) را به روی آنها گشودیم؛ تا (کاملا) خوشحال شدند (و دل به آنها بستند)؛ ناگهان آنها را گرفتیم (و سخت مجازات کردیم ) )).(29)
24-بقره / 26.
25-((بقّ)): یعنی پشه.
26-تفسیر صفی، ج 1، ص 9 10.
4- مَثَل چوپان و گوسفندان
(وَمَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُواْ کَمَثَلِ الَّذِی یَنْعِقُ بِمَا لاَیَسْمَعُ إِلا دُعَآءً وَنِدَآءً صُمُّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَیَعْقِلُونَ).(40)
((مثال (تو در دعوت ) کافران مثال کسی است که (گوسفندان و حیوانات را برای نجات از چنگال خطر) صدا می زند؛ ولی آنها چیزی جز سر و صدا نمی شنوند؛ (و حقیقت و مفهوم گفتار او را درک نمی کنند. این کافران، در واقع ) کر و لال و نابینا هستند؛ از این رو چیزی نمی فهمند!)).
وجه تشبیه
طبق نظر بیشتر مفسّران، خداوند متعال در این آیه کافران متعصّب را که از سنّتهای غلط پیشینیان خود، کور کورانه تقلید می کنند، به گوسفند و دیگر حیوانات تشبیه کرده است که از نهیبهای چوپان خیرخواه جز سر و صدا چیزی نمی فهمند؛ مثلاً: چوپان از راه دلسوزی به گوسفندانی که از گله جدا شده اند، نهیب می زند و می گوید: از گله دور نشوید که طعمه گرگ می گردید، ولی گوسفندان از محتوای کلمات و جمله ها چیزی نمی فهمند و اگر گاهی عکس العملهایی نشان می دهند، بیشتر به خاطر تن صدا و طرز ادای کلمات است. بنا بر این وجه شباهت در این تشبیه ((نفهمی و گنگی شنونده )) است.
البتّه مطابق این تفسیر، آیه نیاز به تقدیر دارد و در اصل چنین است: ((مَثَلُ الدّاعِی لِلَّذینَ کَفَرُوا إِلَی الاْ یمانِ؛ مثال کسی که کافران را به سوی ایمان دعوت می کند، مثل چوپان دلسوز است...)).(47) در این صورت جمله (صُمُّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَیَعْقِلُونَ) توصیفی است برای افرادی که تمام ابزار درک و شناخت را عملاً از دست داده اند، نه این که چشم و گوش و زبان ندارند، دارند ولی چون از آن استفاده نمی کنند، گویی ندارند!
شاید بتوان گفت: وجه شباهت میان کافران و گوسفندان از یک جهت همان ((تقلیدهای کور کورانه و پیروی های بی دلیل )) است زیرا در میان گوسفندان تقلید و پیروی چشم و گوش بسته امر طبیعی است،
40-بقره / 171.
47-تفسیر نمونه، ج 1، ص 578.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر